Mặt bằng "xôi đỗ", nhà thầu lỡ "thời điểm vàng"
18h ngày 22/5, ngôi nhà khang trang của ông La Văn Giàu trên mảnh đất rộng hơn 100m2 (trú tại thôn Nà Nàng, xã Nông Thượng, TP Bắc Kạn) trở nên trống trải hơn thường lệ sau một ngày di dời tài sản, đồ đạc để bàn giao mặt bằng phục vụ thi công tuyến đường bộ cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn.
Ông La Văn Giàu trú tại thôn Nà Nàng, xã Nông Thượng, TP Bắc Kạn.
Cặm cụi chuẩn bị bữa cơm tối với vẻ mặt trầm ngâm, ông Giàu không khỏi bùi ngùi khi phải chia tay ngôi nhà đã gắn bó hơn 40 năm đến một nơi ở mới để nhường đất cho dự án.
"Xa nơi này có rất nhiều cảm xúc. Nhưng vì sự phát triển của quê hương, ngay sau khi thống nhất phương án hỗ trợ di dời, bồi thường với cơ quan chức năng, tôi và gia đình đã thuê một mảnh đất, dựng nơi ở tạm để sinh hoạt trong thời gian chờ tái định cư. Đồ đạc đã được vận chuyển sang chỗ mới, bây giờ nhà thầu muốn lấy đất làm dự án lúc nào cũng được", ông Giàu nói.
Tuy nhiên, ngoài những trường hợp sẵn sàng bàn giao mặt bằng sớm như hộ gia đình ông Giàu, còn nhiều hộ gia đình chưa hợp tác.
Hơn hai tháng kể từ ngày khởi công, dù dự án Chợ Mới - Bắc Kạn nhận được sự quan tâm, đồng hành sát sao của lãnh đạo địa phương, song, đến nay, mặt bằng vẫn là điểm nghẽn cản đà tiến của tất cả các mũi thi công.
Là nhà thầu thi công hơn 20/28km cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn, ông Trần Bá Luân, Giám đốc điều hành thuộc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành cho biết, nhằm đẩy nhanh tiến độ GPMB, nhà thầu đang tích cực phối hợp cùng địa phương và chủ đầu tư linh hoạt các chính sách hỗ trợ để các hộ dân đồng thuận, bàn giao mặt bằng sớm.
"Nhà ông Lê Văn Giàu là ví dụ điển hình. Theo phương án tính toán, hộ dân này sẽ được tái định cư và nhận khoảng hơn 1 tỷ đồng tiền bồi thường. Nếu chờ giải quyết thủ tục theo quy định, ít nhất nửa tháng nữa, nhà thầu mới nhận được mặt bằng thi công.
Mặc dù vậy, chúng tôi đã chấp nhận tạm ứng trước 700 triệu đồng, hỗ trợ một phần chi phí thuê đất và chi phí di dời để sớm có công địa triển khai, không để tình trạng máy móc "đắp chiếu" nằm chờ và mùa mưa đã cận kề", ông Luân chia sẻ.
Cũng theo ông Luân, đến ngày 21/5, chiều dài mặt bằng Công ty Phương Thành nhận được mới khoảng 800m và tiếp cận thi công trên công địa dài khoảng 500m.
Tương tự với Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn, phục vụ thi công 4,2km tuyến chính, trong đó có hơn 3km đường, nhà thầu này đã huy động 6 mũi thi công nhưng thực tế chỉ triển khai được 3 mũi.
Áp lực nhất tại dự án là Tập đoàn Đèo Cả khi đảm nhận thực hiện hơn 4km đường nhưng hiện tại, đơn vị vẫn chưa nhận được mặt bằng thi công.
"Một trong những đường găng là của dự án là 12 triệu m3 đất đá phải thi công đào để thông tuyến. Đếm ngược từ tháng 12/2026, trừ 7 tháng mưa của năm 2025 và 2026, tổng thời gian thi công còn lại chỉ khoảng 13 tháng. Như vậy, để dự án cơ bản hoàn thành trong năm 2026, yêu cầu chậm nhất đến tháng 7 năm nay, địa phương phải bàn giao 100% mặt bằng, đặc biệt ưu tiên 4 công trình cầu cấp I trên tuyến.
Tháng 9 mùa khô đến tháng 6 năm sau sẽ là thời điểm vàng để nhà thầu chạy đua bù sản lượng trong bối cảnh mùa khô năm nay đã bị bỏ lỡ", ông Trần Bá Luân phân tích.
Ông Mạc Văn Nghiệp, Giám đốc điều hành dự án (thuộc Ban QLDA 2 - chủ đầu tư) cho biết, tuyến Chợ Mới - Bắc Kạn được phê duyệt đầu tư xây dựng với chiều dài hơn 28km, tổng mức đầu tư hơn 5.700 tỷ đồng. Riêng chi phí xây dựng là hơn 4.500 tỷ đồng.
Theo kế hoạch, trong khoảng thời gian đầu (từ tháng 3 - 5/2025), giá trị thực hiện dự án mỗi tháng đạt từ 3 - 5%. Tuy nhiên, thời điểm hiện tại, dự án vẫn chưa thể ghi nhận sản lượng cụ thể bởi vướng mắc mặt bằng.
Trên tổng chiều dài hơn 28km, tính đến ngày 22/5, toàn dự án mới nhận được khoảng 1,3km. Với tình trạng mặt bằng "xôi đỗ", hiện, nhà thầu mới tổ chức được 2 mũi thi công đường tại Km26 và Km28.
"Tiến độ GPMB chưa đáp ứng kỳ vọng xuất phát từ một số nguyên nhân chính như: Việc xác định nguồn gốc đất khó khăn, nhiều khu đất không có giấy tờ sổ sách cụ thể, công tác quản lý đất đai ở địa phương sở tại chưa đầy đủ gây khó cho việc kiểm đếm.
Công tác xử lý đối với các trường hợp xây dựng công trình vượt diện tích được cấp phép và các hộ kinh doanh có dấu hiệu "trục lợi" chính sách, trồng cây có giá trị đền bù cao (không phải cây bản địa hoặc thông dụng như cây Mộc hương) cũng chưa có cơ chế cụ thể", ông Nghiệp nói và cho biết, để tháo gỡ vướng mắc trên, chủ đầu tư đang nỗ lực cùng cơ quan chức năng địa phương vừa tuyên truyền vận động, vừa đề xuất cấp có thẩm quyền nghiên cứu các chính sách linh hoạt để sớm có được sự đồng thuận của người dân.